Op 16 december 2024 deed het Gerechtshof ‘s-Hertogenbosch een uitspraak over een stalbezetting in Boxtel. Het hof sprak de dierenactivisten vrij van het illegaal binnendringen van de stal. Het lijkt een vrijbrief voor dierenactivisten om te pas en te onpas boerenbedrijven binnen te lopen.

Uitspraak over stalbezetting op 13 mei

Een grote groep activisten bezette een stal in Boxtel op 13 mei 2019. De zaak kreeg landelijke aandacht, omdat boze boeren uit het hele land zich verzamelden rondom de bezette stallen. Hierdoor bleven de activisten, op last van de politie, bijna 7 uur binnen. 

In december 2024 deed het Gerechtshof ‘s Hertogenbosch een uitspraak over de stalbezetting (ECLI:NL:GHSHE:2024:4005). Daarin spreekt het hof de activisten vrij. Daardoor lijkt het dat activisten legitiem mogen inbreken om te protesteren. 

Politierechter oordeelde dat er sprake was van wederrechtelijk binnendringen

Cruciaal wat mij betreft is de vraag of de activisten wel in de stallen mochten komen. De Politierechter, dat is de rechter in eerste aanleg, had de activisten veroordeeld tot een geldboete van € 300,= en een voorwaardelijke gevangenisstraf van twee weken. De politierechter vond dat er voldoende bewijs was voor (onder andere) het met meerdere personen wederrechtelijk (illegaal) binnendringen in een besloten erf dat bij een ander in gebruik is. 

Laat ik mij dan ook tot dat onderdeel van de uitspraak beperken. Het hof heeft namelijk ook nog uitspraken gedaan over de ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie en over de vraag of de staldeur al dan niet geforceerd is bij het binnengaan.

Ik beperk mij hier dus tot de vraag of er sprake is van wederrechtelijk binnendringen. Wederrechtelijk betekent illegaal, dus ergens binnendringen waar je niet hoort te zijn. Tegen die veroordeling zijn de activisten in hoger beroep gegaan, en dat heeft geleid tot de uitspraak van het hof op 16 december. 

Wanneer is er sprake van wederrechtelijk binnendringen?

Het hof stelt dat van wederrechtelijk binnendringen in beginsel sprake is, wanneer een woning, besloten lokaal of erf wordt betreden tegen de onmiskenbare wil van de bewoner of de gebruiker. 

Uitzondering op de regel: de hoogste rechter, de Hoge Raad, heeft ooit bepaald dat hier geen sprake van is als het binnendringen om de een of andere reden gerechtvaardigd is, bijvoorbeeld het binnen alle redelijkheid demonstreren.

Lees hieronder de overwegingen van het hof in de zaak van 16 december.

Overwegingen Gerechtshof ‘s Hertogenbosch om activisten stalbezetting vrij te spreken

Een deel van de uitspraak is te volgen. Dat gaat over de vraag of de activisten onevenredig lang in de stallen zijn geweest. Het hof overweegt dat de politie dat had bevolen om een confrontatie met de boeren buiten te vermijden. Daar is nog enigszins in te komen, alhoewel de activisten die situatie natuurlijk zelf hebben opgezocht en uitgelokt.

Mochten de activisten wel of niet in de stallen komen?

Als we ons richten op de vraag of er sprake was van wederrechtelijk binnendringen, komen we op de volgende overweging van het hof:

“Het hof is van oordeel dat voor het door de dierenactivisten beoogde doel (het aan de kaak stellen van misstanden in de varkenshouderij) het noodzakelijk is om de situatie met eigen ogen te zien teneinde daaraan publiciteit te kunnen geven.”

Zelfs het feit dat er al eerder beelden zijn gemaakt in de stal kon het hof niet van deze overweging afbrengen.

Demonstratie was vreedzaam

Verder zegt het hof dat er op een redelijke manier gebruik is gemaakt van het demonstratierecht: er was geen verbreking van de deur, de demonstratie was vreedzaam en het lange verblijf is veroorzaakt door de boze boeren buiten.

Er zijn genoeg andere manieren om misstanden aan de kaak te stellen

Als ik de aangehaalde overweging van het hof lees dan rijst bij mij de vraag waarom activisten met eigen ogen de situatie in de stallen zouden moeten zien. Dat is een vrijbrief voor dierenactivisten om te pas en te onpas stallen in te lopen, tegen de wil van de agrariër in. 

Als de activisten misstanden vermoeden kunnen ze daar aangifte tegen doen, of een verzoek om handhaving doen bij de bevoegde overheid. Er zijn legio wettelijke mogelijkheden om misstanden aan de kaak te stellen, zonder dat ze met tientallen actievoerders tegelijk de stallen inlopen, inbreuk makend op het eigendomsrecht van de agrariër en alle gezondheidsmaatregelen negerend. En wat blijft er dan over van de waarborgen in de opsporing? Toezichthouders en opsporingsdiensten moeten zich aan allerlei regels houden bij het betreden van een boerenerf, terwijl activisten kennelijk gewoon door kunnen lopen. Dat is wat mij betreft onbestaanbaar.

Uitleg van het hof lijkt te ruim, behoefte aan meer duidelijkheid

Het is mijn hoop dat het Openbaar Ministerie deze uitspraak aan de Hoge Raad voorlegt om duidelijk te krijgen hoe de wetgeving nu moet worden uitgelegd. Deze uitleg van het hof lijkt mij in ieder geval te ruim, en geeft een blanco cheque aan eenieder om zonder toestemming zomaar stallen, en wellicht ook slachthuizen en andere gebouwen te betreden. Een dergelijke ruime uitleg is onwenselijk en behoeft nuancering.

Wilt u meer weten over dit onderwerp?

Neem contact op met Maurice Stassen via 013-5420400 of m.stassen@linssen-advocaten.nl.