Ik heb in het verleden al enkele malen het whiplashletsel besproken. Zie mijn bijdragen op onze letselschadewebsite. In mijn laatste bijdrage besprak ik een uitspraak van de Hoge Raad van 22 september 2023. Het is dus weer tijd voor een update! Lees hier meer over whiplash en letselschade anno 2025.  

Het specifieke probleem van whiplashletsel

Verkeersongevallen (vooral kop-/staartbotsingen) kunnen leiden tot whiplashletsel. Veelal is sprake van pijnklachten aan (vooral) nek, hoofd, schouders en rug en tevens cognitieve klachten (zoals geheugenstoornissen, vergeetachtigheid en woordvindingsproblemen) en vermoeidheidsklachten. De klachten zijn ‘substraatloos’ dat wil zeggen dat geen medisch waarneembare beschadigingen, afwijkingen of gebreken kunnen worden vastgesteld. De klachten zijn dus niet medisch objectiveerbaar. 

Aansprakelijkheidsverzekeraars stellen zich dan vaak op het standpunt dat het gaat om ‘aspecifieke tendomyogene aard in de nek/schouderregio’ die bovendien veel voorkomen in de algehele populatie zonder het doormaken van een ongeval en dus niet ongevalsgevolg of slechts van tijdelijke aard.

Niettemin blijven sommige slachtoffers chronische pijnklachten en medische beperkingen houden De klachten van sommige slachtoffers zijn zelfs zo ernstig dat zij hun werk niet of niet meer volledig kunnen doen. Hoe moet het nu met deze slachtoffers en hun schade? Wel of niet ongevalsgevolg? Hoe gaan rechters om met hun klachten en het bewijs daarvan? 

De rechtspraak  

Uit de (inmiddels) vaste rechtspraak kunnen enkele stappen worden herleid. 

(i) Stap 1: Het slachtoffer dient zijn gezondheidsklachten te stellen en te bewijzen

In de eerste plaats zal het slachtoffer dienen te stellen en, op betwisting van de verzekeraar, te bewijzen, dat hij gezondheidsklachten heeft. Er zal objectief vastgesteld moeten kunnen worden dat de klachten weliswaar naar hun aard subjectief zijn maar waarvan niettemin objectief kan worden vastgesteld dat zij aanwezig, reëel, niet ingebeeld, niet voorgewend en niet overdreven zijn.

Wanneer kan worden vastgesteld dat het klachtenpatroon ‘plausibel’ is, hetgeen doorgaans het geval zijn bij een consistent, consequent en samenhangend patroon van klachten, kan van het bestaan van de subjectieve klachten – ook nu zij niet medisch objectiveerbaar zijn – worden uitgegaan. 

(ii) Stap 2: Het slachtoffer dient te stellen en te bewijzen dat (juridisch) causaal verband tussen de gezondheidsklachten en het ongeval bestaat

Als vast komt te staan dat er sprake is van een plausibel klachtenpatroon in de zojuist genoemde juridische betekenis, dan dient het slachtoffer te stellen en bij betwisting te bewijzen dat tussen dit plausibele klachtenpatroon en het ongeval causaal verband bestaat. 

Aan het bewijs van het causaal verband mogen geen al te hoge eisen worden gesteld. Het causaal verband wordt als voldoende aannemelijk geacht indien (a) voor het ongeval geen sprake was van eenzelfde of vergelijkbaar klachtenpatroon (b) het ongeval de klachten kan veroorzaken (c) een alternatieve verklaring voor de klachten ontbreekt. 

Bij de beoordeling dient een rechter er rekening mee te houden dat het slachtoffer is zoals hij of zij is. Als de schade groter is dan normaal gesproken te verwachten was geweest door een bepaalde lichamelijke of geestelijke gesteldheid van het slachtoffer dan dient deze schade óók door de aansprakelijke partij te worden vergoed. 

(iii) Stap 3: Het slachtoffer dient te stellen en te bewijzen dat de klachten leiden tot beperkingen 

Indien het causaal verband tussen de klachten en het ongeval is geleverd dan moet het slachtoffer nog wel bewijzen dat die klachten ook tot beperkingen leiden. Het bestaan, de ernst en de impact van die beperkingen op diens gehele functioneren zal het slachtoffer eveneens moeten stellen en bewijzen. 

Whiplash en letselschade in de praktijk

Deze stappen lijken eenvoudig. Maar in de praktijk blijkt het toch nogal lastig. Mocht je onverhoopt betrokken raken bij een aanrijding met whiplashklachten tot gevolg dan is het belangrijk dat de klachten en beperkingen vanaf het ongeval en gedurende de periode van herstel goed gedocumenteerd worden.

Met deze documentatie kunnen de subjectieve ongevalsklachten worden geobjectiveerd in die zin dat kan worden vastgesteld dat de klachten aanwezig, reëel, niet ingebeeld, niet voorgewend en niet overdreven zijn waarmee aan de plausibiliteitseis kan worden voldaan.

Causaal verband wordt aangenomen als je kunt aantonen dat je voor het ongeval die klachten of vergelijkbare klachten niet had, de klachten door het ongeval kunnen zijn veroorzaakt en een alternatieve verklaring voor de klachten ontbreekt. Vervolgens dient nog het bestaan, de ernst en de impact van de beperkingen op het functioneren te worden bewezen. Dat zou zo nodig met behulp van (onafhankelijk) onderzoek door een verzekeringsarts kunnen worden gedaan.

Meer weten over whiplash en letselschade in 2025?

Linssen is gespecialiseerd in letselschade. Bent u zelf slachtoffer van een ongeval? Of wilt u een advies? Neemt u dan contact op met André van Schaick via 013 542 0400 of a.vanschaick@linssen-advocaten.nl.