Spring naar content
Natuur en MilieuRuimtelijke ordening en VergunningenSchadevergoeding

PAS-melders: handhaving en schadevergoeding in 2024

Door een uitspraak van de Afdeling in 2019 bleken verschillende ondernemers plotseling een natuurvergunning nodig te hebben. Deze zogenaamde PAS-melders stootten onbedoeld illegaal stikstof uit en liepen een risico op handhaving door de provincie. Hoe zit het nu met deze ondernemers, 5 jaar na de uitspraak? U leest het in deze tekst.

Over Programma Aanpak Stikstof (PAS)

In 2015 werd het Programma Aanpak Stikstof (PAS) opgesteld door de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en de Minister van Infrastructuur en Waterstaat. Het programma is opgesteld om duidelijkheid te geven voor ondernemers en hun economische mogelijkheden in en rond bepaalde Natura 2000-gebieden.

2015: Geen natuurvergunning nodig bij lage stikstofuitstoot

Volgens het PAS hadden bepaalde ondernemers geen natuurvergunning nodig voor activiteiten met een lage stikstofuitstoot. Een melding was voldoende. Hierdoor startten verschillende ondernemers activiteiten, die eigenlijk niet pasten binnen de stikstofruimte.

Uitspraak 2019: PAS mag niet gebruikt worden als basis voor activiteiten

Op 29 mei 2019 heeft de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State geoordeeld dat het Programma Aanpak Stikstof (PAS) niet als basis voor toestemming voor activiteiten gebruikt mag worden. Als gevolg hiervan hadden ondernemers die alleen een melding hadden gedaan toch een natuurvergunning nodig. Deze bedrijven en ondernemers worden PAS-melders genoemd. Volgens de uitspraak van de Afdeling stoten de PAS-melders illegaal stikstof uit. Ze lopen daardoor het risico dat de provincie hun activiteiten stillegt of boetes oplegt.

2024: veel PAS-melders nog steeds zonder vergunning

De meeste PAS-melders zitten nu nog steeds zonder natuurvergunning. Dit komt omdat er niet genoeg stikstofruimte is om een vergunning toe te kennen. Daarnaast mag niet alle vrijkomende stikstofruimte gebruikt worden om bedrijven te legaliseren. In 2025 moeten alle PAS-melders gelegaliseerd zijn. Het is nog maar de vraag hoe dit in de praktijk gerealiseerd gaat worden.

Problemen met legalisatie

Een van de problemen waar de provincies tegenaan lopen bij het legaliseren van de activiteiten van PAS-melders is het feit dat veel Natura-2000 gebieden te maken hebben met een slechte staat van instandhouding. De natuur moet daar eerst verbeteren, voordat er nieuwe natuurvergunningen afgegeven kunnen worden. Dit betekent dat een groot deel van de stikstofruimte die vrijkomt, bijvoorbeeld door het uitkopen van een veehouderij, niet opnieuw kan worden ingezet. Wel heeft de Tweede Kamer besloten om het legaliseren van PAS-melders voorrang te geven boven het verhogen van de maximumsnelheid op de snelweg (een van de plannen van het nieuwe kabinet).

Handhaving tegen PAS-melders: tijdelijk afzien mag

Natuurorganisatie Mobilisation for the Environment (MOB) voert veel rechtszaken omtrent stikstof, waaronder de zaak die leidde tot de PAS-uitspraak uit 2019. MOB dient bij de provincie ook handhavingsverzoeken in tegen PAS-melders. Aangezien de PAS-melders illegaal stikstof uitstoten zonder vergunning en het bevoegd gezag in beginsel gehouden is tot handhaving, worden de provincies in een lastige situatie gebracht.

Recente uitspraken van de Afdeling leveren wat ademruimte op; tijdelijk afzien van handhaving mag, mits goed gemotiveerd. Er moet dan een afweging gemaakt worden tussen het bedrijfsbelang van de PAS-melder en het natuurbelang dat gediend is met handhaven. Dit moet per geval afgewogen worden.

Schadevergoeding en stuiting

Minister Van Der Wal heeft aangekondigd dat PAS-melders in ieder geval tot 1 juni 2029 de tijd hebben om schade te laten vergoeden waar de Staat verantwoordelijk voor is. Hiermee is de termijn, die normaal vijf jaar na het ontstaan van de schade verloopt, met vijf jaar verlengd.

Ook is er een speciale commissie ingesteld die de verzoeken tot schadevergoeding van PAS-melders moet beoordelen. PAS-melders kunnen schade (zoals juridische kosten of aangekochte stikstofruimte die niet gebruikt kan worden) proberen te verhalen op de Staat via deze commissie, zonder dat ze naar de rechter hoeven.

Conclusie

Stikstof gaat Nederland naar alle waarschijnlijkheid nog wel even bezighouden. Niet alleen veehouders, maar ook ondernemers die zich bezighouden met infrastructuur, energieopwekking, huizenbouw en zelfs C02-opslag krijgen te maken met stikstofproblematiek. Het zal interessant zijn om te zien hoe deze problematiek zich gaat ontwikkelen.

Wilt u meer weten over de juridische ontwikkelingen rondom stikstofproblematiek?

Stel uw vraag aan een van onze specialisten. U bereikt ons via 013-5420400 of linssen@linssen-advocaten.nl.

Andere actualiteiten

Neem vrijblijvend contact op met onze specialisten

Of je nu een bedrijf runt of een particulier bent, wij bieden persoonlijk juridisch advies op maat, afgestemd op jouw behoeften