De rechtbank Oost-Brabant heeft zich uitgesproken over de 50%-regeling uit de Wet geurhinder en veehouderij. Deze is volgens de rechtbank in strijd is met de SMB-richtlijn. Dit kan grote gevolgen hebben voor lopende procedures tegen milieuvergunningen van veehouders.

De huidige 50%-regeling

Veel veehouderijen in Nederland hebben een vergunning waarbij gebruik is gemaakt van de 50%-regeling. Artikel 3 lid 4 van de Wet geurhinder en veehouderij (Wvg) is de wettelijke grondslag voor deze regeling. Die maakt het mogelijk om meer dieren te houden in situaties met te veel geurhinder. Op basis van de regeling is het toegestaan om 50% van de milieuwinst door geurreducerende maatregelen te gebruiken om uit te breiden.

Een voorbeeld: het houden van varkens zorgt voor een geurbelasting op een woning van 20 odour units per kubieke meter lucht. De norm is 14 odour units. Als de varkenshouder dan een nieuwe luchtwasser installeert, mag de geurbelasting maximaal 17 odour units zijn.

Rechtbank Oost-Brabant beoordeelde de 50%-regeling

De rechtbank Oost-Brabant beoordeelde de 50%-regeling in een uitspraak over een varkenshouder in de gemeente Reusel-De Mierden. De rechtbank is van oordeel dat de wetgever een strategische milieubeoordeling had moeten verrichten, voordat de 50%-regeling in de wet werd opgenomen. De wetgever heeft deze beoordeling niet gemaakt en dat is volgens de rechtbank in strijd met de SMB-richtlijn.

De SMB-richtlijn bevat regels over het in beeld brengen van de milieueffecten van plannen en programma’s. Deze richtlijn bestaat naast en staat los van de bekendere richtlijn ten aanzien van een milieueffectrapportage (MER-richtlijn). De MER is erop gericht om de effecten van een individuele activiteit in beeld te brengen, terwijl de SMB erop is gericht de effecten in beeld te brengen van een plan of programma.

Het oordeel: regeling is in strijd met SMB-richtlijn

De rechtbank in deze zaak oordeelde dat de 50%-regeling een plan of programma is in de zin van de SMB-richtlijn. Vervolgens overweegt de rechtbank dat de regeling kaderstellend is. De 50%-regeling bevat gedetailleerde en dwingende regels voor de beoordeling van een aanvraag om vergunningen in overbelaste situaties bij een toename van het aantal dieren.

Toepassing van de 50%-regeling kan leiden tot een grotere geurbelasting die het bevoegd gezag niet mag weigeren vanwege het exclusieve kaderstellende karakter van de Wet geurhinder en veehouderij. De mogelijke milieueffecten van de regeling zijn echter niet vooraf beoordeeld. De rechtbank oordeelt dan ook dat de 50%-regeling is vastgesteld in strijd met de SMB-richtlijn.

Milieuvergunning vernietigd

De milieuvergunning van de varkenshouder uit de gemeente Reusel-De Mierden bevatte een uitbreiding van het aantal dieren die slechts mogelijk was met toepassing van de 50%-regeling. De milieuvergunning van de varkenshouder is dan ook door de rechtbank vernietigd.

Gevolgen voor de praktijk

De uitspraak van rechtbank Oost-Brabant leidt niet tot aantasting van verleende vergunningen met toepassing van de 50%-regeling, voor zover daar niet meer over wordt geprocedeerd. In nog lopende procedures tegen milieuvergunningen, waarbij gebruik is gemaakt van de 50%-regeling kan deze uitspraak wel worden tegengeworpen. Er is dus meer risico dat de procedure nadelig uitpakt voor de veehouder. Bij de voorbereiding van vergunningaanvragen is deze uitspraak er ook een om rekening mee te houden.

Hoger beroep moet meer duidelijkheid geven

De hoop op instandhouding van de 50%-regeling is nog niet vervlogen. Er is hoger beroep ingesteld tegen de uitspraak. De Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State, de hoogste bestuursrechter van Nederland, zal er dus nog iets van vinden. Het zal nog wel een tijd duren voordat er absolute duidelijkheid komt van de Afdeling.

Met de Omgevingswet is de Wet geurhinder en veehouderij vervallen. De 50%-regeling komt wel terug, maar gemeenten krijgen meer ruimte om af te wijken. Veehouders worden dus steeds meer afhankelijk van de gemeentelijke geurregels.

Wilt u meer weten over de 50%-regeling of de Wet geurhinder en veehouderij?

Bel ons via 013-5420400 of neem direct contact op met Esther Wijnen (e.wijnen@linssen-advocaten.nl ).